Nanecotourism

สภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ จังหวัดน่าน

ประวัติเมืองน่าน

เมืองปัวหรือวรนคร

เมืองปัว

พญาภูคาได้ครองเมืองย่าง ทรงเป็นปฐมของราชวงศ์ภูคา พระองค์ได้ขยายอาณาเขตโดยให้โอรสบุญธรรม คือขุนฟองไปครองเมืองวนนคร เหนือเมืองปัว และอีกองค์ คือ ขุนนุ่น โปรดให้ไปครองเมืองหลวงพระบาง ต่อมาบุตรขุนฟอง ชื่อ เจ้าเก้าเกื่อน ได้ครองเมืองย่าง และพญางำเมือง

ภูเพียงแช่แห้ง

ภูเพียงแช่แห้ง

สมัยพญาการเมืองบุตรผานองเมืองวรนครมีการพัฒนาและขยายตัวจึงทำให้เมืองเกิดความคับแคบประสบปัญหาขาดแคลนน้ำในฤดูแล้งเป็นประจำ พระองค์จึงได้อพยพและย้ายเมืองมาอยู่เวียงภูเพียงแช่แห้งมีวัดพยง4ปี ถูกลอบปลงพระชนม์พญาผากอง ผู้เป็นบุตรได้ครองเมืองต่อมา

เวียงใต้

เวียงใต้

พญาผากองย้ายเมืองมายังฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่านที่บ้านห้วยไคร้ เป็นที่ตั้งของเมืองน่านปัจจุบันเรียกว่า "เวียงน่าน" เมื่อมีการอพยพไปเวียงเหนือ เนื่องจากหนีน้ำท่วมจึงเรียกอีกชื่อว่า "เวียงใต้" มีหลักฐานปรากฎบางส่วนที่แนวคันดินใกล้วัดพญาวัด

เวียงเหนือ

เวียงเหนือ

การย้ายเมืองน่านจากเวียงภูเพียงไปอยู่ที่ดงพระเนตรช้างหลังจากน้ำท่วมในพ.ศ.2360 ที่เกิดขึ้นในรัชกาลที่2ของพญาสมุนเทวราชเจ้าเมืองน่าน การย้ายเมืองน่านนั้นใช้เวลาสร้างเมืองหกเดือนและเมืองใหม่ที่สร้างขึ้นถูกเรียกว่า "เวียงเหนือ" ซึ่งตั้งอยู่ในเขตบ้านโพธิ์และบ้านหวเวียงเหนือนอกจากนี้ยังมีการสันนิษฐานว่าการย้ายเมืองน่านนั้นมีวัดสถารศเป็นวัดหลวง

เมืองน่านปัจจุบัน

เมืองน่านปัจจุบัน

แม่น้ำน่านเปลี่ยนเส้นทางการไหล ใน ปี พ.ศ.2367 สมัยเจ้าอนัตวรฤทธิเดชย้ายเมืองน่านจากเมือง จากเวียงเหนือ (ดงพระเนตรช้าง) กลับมายังเวียงใต้ และได้เริ่มบูรณะกำแพงเมือง วัดวาอารามให้งดงามดังเดิม (พ.ศ.2397)

ผังกำแพงเมืองน่าน

ผังเมือง

กำแพงเมืองทิศตะวันออกมี2ประตูคือประตูไชยสำหรับเจ้านายชั้นสูงเสด็จทางชลมารคและประตูน้ำเข้มใช้ติดต่อค้าขายทางน้ำของชาวเมืองทั่วไป กำแพงเมืองทิศเหนือ มี 2 ประตู คือ ประตูริม ใช้สำหรับเดินทางไปสู่ตอนเหนือของเมืองน่านและประตูอมร ซึ่งสร้างเมื่อปี พ.ศ.2450 เพื่อสร้างถนนมหายศไปวัดสวนตาล กำแพงเมืองทิศตะวันตกมี 2 ประตู คือ ประตูปล่องน้ำ ใช้ระบายน้ำ จากตัวเมืองออกนอกเมือง และประตูหนองห้า สำหรับชาวเมืองเดินออกไปทำไร่นานำผลิตเข้าเมือง กำแพงเมืองทิศใต้มี 2 ประตู คือ ประตูเชียงใหม่ เป็นทางออกไปต่างเมือง เช่น แพร่ เชียงใหม่และประตูท่าลี่ ซึ่งเป็นประตูที่นำศพออกไปเผานอกเมือง คูเมือง อยู่ด้านนอกกำแพงเมืองสามด้าน ยกเว้นด้านทิศตะวันออก ซึ่งมีแม่น้ำน่านเป็นปราการธรรมชาติ ภายนอกกำแพงเมืองเป็นเรือกสวนไร่นาของชาวเมือง

ภาพกำแพงเมืองน่านสมัยรัชกาลที่ 5

กำแพงเมือง

ที่ตั้ง: ตำบลใน เวียง สิ่งสำคัญที่ขึ้นทะเบียน: กำแพงเมืองก่ออิฐและคูเมือง

อายุสมัยของการก่อสร้าง: กำแพงเมืองก่ออิฐ ที่เหลืออยู่ในปัจจุบันสร้างขึ้นสมัยต้นรัตนโกสินทร์

ความสำคัญ: เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีที่มีความสำคัญต่อเรื่องราวเมืองน่าน

การประกาศขึ้นทะเบียน: ประกาศขึ้นทะเบียนในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 61 ตอนที่ 65 ลงวันที่ 24

รูปปัจจุบัน

กำแพงเมืองปัจจุบัน 1 กำแพงเมืองปัจจุบัน 2

โบราณสถานประเภทศาสนสถาน

วัดพระธาตุเขาน้อย

วัดพระธาตุเขาน้อย

ที่ตั้ง: ตำบลเวียงใต้

อายุสมัยของการก่อสร้าง: พระเจ้าภูเข็งกับพระนางประทุมวดี พระมเหสีโปรดให้สร้างขึ้นลักษณะที่ตั้งมีความสำคัญเพราะเล็งกับพระธาตุแช่แห้ง

ความสำคัญ: เจดีย์บรรจุพระพุทธเกศาและพระบรมสารีริกธาตุผสมลักษณะเด่นของเจดีย์วัดช้างค้ำกับมาลัยเถาแปดเหลี่ยมล้านนา องค์ระฆังแบบพม่า-อุโบสถ สร้างโดยพระเจ้าสุริยพงษ์ผริต เดชฯนำไม้จากหอคำหลังเดิม มาสร้างในปี พ.ศ.2449

เจดีย์วัดหัวข่วง

เจดีย์วัดหัวข่วง

ที่ตั้ง: ตำบลใน เวียง

สิ่งสำคัญที่ขึ้นทะเบียน: เจดีย์วัดหัวข่วง

อายุสมัยของการก่อสร้าง: ไม่ปรากฏประวัติการสร้างที่แน่นอนได้รับการบูรณะราว พ.ศ.2425 - 2472

ความสำคัญ: เป็นเจดีย์ทรงปราสาทแบบล้านนาเป็นองค์ประกอบโครงสร้างสำคัญของเมืองน่าน โบราณสถานและโบราณวัตถุอื่นๆได้แก่ หอไตรและอุโบสถ

การประกาศขึ้นทะเบียน: ประกาศขึ้นทะเบียนและกำหนดขอบเขต ในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ 97 ตอนที่10 ลงวันที่ 24 มกราคมพ.ศ. 2523

หอคำ(คุ้มหลวง)

หอคำ

ที่ตั้ง: มุมถนนผากองกับถนนสุริยพงษ์

สิ่งสำคัญที่ขึ้นทะเบียน: ตัวอาคาร

อายุสมัยของการก่อสร้าง: พุทธศตวรรษที่ 25

ความสำคัญ: เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสองชั้นแบบตรีมุขรูปแบบผสมผสานศิลปะไทยและตะวันตก โครงสร้างภายในเป็นไม้ พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ โปรดให้สร้างขึ้นในบริเวณคุ้มเดิมที่เป็นเรือนไม้สักผสมไม้ตะเคียน 7 หลังเมื่อปีพ.ศ.2446

  • ตั้งแต่ปี พ.ศ.2476 เป็นที่ตั้งศาลากลางจังหวัดน่าน
  • ปี พ.ศ.2517 เป็นพิพิทธภัณฑสถานแห่งชาติน่านเปิดบริการ ปี พ.ศ. 2530
  • เป็นอาคารอนุรักษ์ศิลปะสถาปัตยกรรมดีเด่น ประเภทอาคารสาธารณะ

ผังเสนอแนะเส้นทางท่องเที่ยวเมืองเก่าน่าน

เส้นทางที่ 1

เส้นทางที่ 1

เส้นทางไหว้พระ 9 วัด เส้นทางเดิมที่มีปัจจุบันเริ่มต้นที่ ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว

  • วัดภูมินทร์
  • วัดมิ่งเมือง
  • วัดศรีพันต้น
  • วัดไผ่เหลือง
  • วัดหัวข่วง
  • วัดพระธาตุช้างคําวรวิหาร
  • วัดกู่คํา
  • วัดพญาภู
  • วัดน้อย

เส้นทางที่ 2

เส้นทางที่ 2

เส้นทางตักบาตรยามเช้า ไหว้พระ ชมเมืองเก่าน่าน เริ่มต้นที่ย่าน ตลาดตั้งจิตนุสรณ์ (บริเวณถนนสุมนเทสราช)

  • วัดหัวเวียงใต้
  • วัดสวนตาล กำแพงเมืองเก่า (ตอนเหนือ:ประตูปล่องน้ำ)
  • วัดมงคล
  • ประตูเมืองเก่า
  • วัดมณเฑียร
  • วัดศรีพันต้น
  • วัดมิ่งเมือง
  • หอคำ (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติน่าน)
  • คุ้มเจ้าราชบุตร
  • วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร
  • วัดภูมินทร์ และสิ้นสุดที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว

เส้นทางที่ 3

เส้นทางที่ 3

เส้นทางไหว้องค์พระธาตุแช่แห้ง เริ่มต้นที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว

  • วัดพระธาตุแช่แห้ง

เส้นทางที่ 4

เส้นทางที่ 4

เส้นทางไหว้องค์พระธาตุแช่แห้งเริ่มต้นที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว

  • วัดพระธาตุแช่แห้ง

เส้นทางที่ 5

เส้นทางที่ 5

เส้นทางไหว้พระธาตุในเขตเมืองน่าน เริ่มต้นที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว

  • วัดพระธาตุแช่แห้ง
  • วัดท่าล้อ
  • วัดสวนตาล
  • วัดพญาวัด
  • วัดพระธาตุเขาน้อย
  • วัดพญาภู
  • วัดกู่คำ
  • วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร
  • ชมเอกลักษณ์เมืองน่าน ภาพจิตรกรรมฝาผนัง "ปู่ม่านและย่าม่าน" ที่วัดภูมินทร์
Nanecotourism