Nanecotourism

วัดหนองบัว

เป็นวัดไทลื้อลักษณะผสมแบบไทลื้อและล้านนาแต่ยังคงลักษณะไทลื้อไว้มากมีอิทธิพลของวิหารล้านนาตั้งแต่ลักษณะผังโถงด้านหน้า และ ประตูด้านหน้า1 บานมีหลังคาคลุมมีแสงจากช่วงลดระดับหลังคา

ส่วนล่าง : ฐานวิหาร ฐานวิหารสร้างบนผังสี่เหลี่ยมผืนผ้าลดผังอาคารด้านหน้าเฉพาะ ส่วนที่เป็นมุขโถงคลุมบันไดในแนวแกนตะวันออก-ตะวันตก ฐานวิหารยกสูงจากพื้นแบบฐานบัวคว ่าก่ออิฐฉาบ ปูนลดสอบเข้าหาผนังวิหาร มีขนาด 7 ห้องเป็นมุขโถงคลุมบันได 2 ห้องรวมเป็น 9 ห้อง ทิศเหนือเป็นมุขบันได ในช่วงห้องเสาที่ 6 ฐานวิหารประกอบด้วยบันไดขึ้นสู่วิหารด้านหน้าในทิศตะวันออกและด้านข้างวิหารในทิศใต้ และทิศเหนือ

ภายในวิหารประกอบด้วยแท่นอาสนะสงฆ์ที่นั่งของพระภิกษุสงฆ์ สร้างให้อยู่สูงกว่าพื้นวิหาร เพื่อแยกพื้นที่ระหว่างสงฆ์และฆราวาส อยู่ทางด้านใต้ชิดผนังในห้องที่ 4-7 และมีธรรมาสน์ทรงปราสาท ใน บริเวณห้องที่ 5 ในห้องที่ 7 เป็นแท่นที่ประดิษฐานพระประธานติดด้านผนังสกัด

ส่วนกลาง : ผนังวิหาร เสาวิหาร แนวผนังวิหารก่ออิฐขนาดใหญ่ฉาบปูนหนาผิวไม่ เรียบสร้างจากฐานบัวคว่ำล้อมพื้นที่ภายในอาคารทำให้เป็นวิหารแบบทึบผนังแต่ละช่วงมีของแต่ละด้านมี ความสูงไม่เท่ากันแต่จะลดระดับตามการลดชั้นของหลังคา ผนังด้านหน้าสูงจรดขื่อหลวงเจาะประตูเข้าหลักประดับซุ้มโขงกลางผนัง มีช่องลมไม้กลึงแบบ ลูกมะหวดอยู ่สองด้านของประตูแต ่อยู ่ด้านนอกมุขหลังคาคลุมด้านหน้า ผนังสกัดหลังก่ออิฐสูงจรดอกไก่ โครงสร้างหลังคาไม่เจาะหน้าต่างประตูที่ผนังดังกล่าว ผนังด้านข้างทิศเหนือเจาะประตูทางเข้าบริเวณช่วงห้อง ที่ 6 โดยมีมุขบันไดหลังคาคลุม มีช่องลมลูกมะหวดไม้ที่ห้องที่ 1 และเจาะช่องหน้าต่าง 5 ช่อง 1 ช่องต่อ 1 ช่วงเสารวมทั้งช่องที่ 1 ซึ่งมีช่องลมอยู่ร่วมกับหน้าต่างผนังด้านข้างทิศใต้เจาะช่องลมลูกมะหวดไม้กลึงและ หน้าต่างช่วงเสาละ 1 ช่อง มีหน้าต่าง 6 ช่อง บานประตูหน้าต่างเป็นแผ่นไม้หนาไม่แกะสลักลวดลาย ภายในวิหารมีเสาหลวงเป็นเสาไม้กลมสองแถวแถวละ 6 ต้นสูงจรดขื่อหลวงและโครง สร้าง หลังคา ทาสีแดงและด ารอบโคนเสาปิดทอง ปลายเสาตกแต่งเป็นกลีบบัวยาวซ้อนชั้น

ส่วนบน : หลังคา โครงสร้างรับน้ำหนัก หลังคาวิหารมุงด้วยกระเบื้องดินเผาตามแบบโบราณ ที่เรียกว่า “กระเบื้องดินขอ” ไม่เคลือบ ผิว เป็นทรงจั่วหันหน้าไปในทิศตะวันออก หลังคาด้านหน้าลดสองชด ด้านหลังลดสองชด หลังคาที่มุขหน้าลด สองชดแต่ละชดแบ่งเป็นสองตับ ช่องว่างระหว่างตับหลังคาที่ลดใช้แผ่นไม้ปิดหลังคาทรงจั่วมีระบบโครงสร้างแบบ “โกม” หรือรูปแบบที่คล้ายกับระบบม้าต่างไหมของ ล้านนา โดยตั้งเสาหลวงจากพื้นขึ้นไปรับขื่อหลวงที่วางพาดบนหัวเสาแล้วตั้งเสาตุ๊กตารับขื่อโทต่อชั้นกันขึ้นไป ตามลำดับ และใช้เสาดั้งรับอกไก่ในจุดที่สูงที่สุดของโครงสร้างหลังคาทรงจั่ว โครงสร้างหลังคาปีกนกใช้ขื่อหลวงเสียบเข้ากับเสาหลวงแล้วใช้เสาสะโก๋นหรือเสาแนบแนบ ติดกับเสาหลวงยึดขื่อหลวงอีกด้านโดยพาดกับผนังวิหาร แล้วตั้งเสาตุ๊กตารับขื่อป๊อกใช้จันทันรับแปวางทอด แนวโดยรอบพื้นที่หลังคา พื้นหลังคาภายในปิดฝ้าเพดาน

วัดดอนมูล

มีรูปทรง และแผนผัง ลักษณะสถาปัตยกรรมไทลื้อแบบดั้งเดิม ด้วยคติไทลื้อ มีความเรียบง่าย มีเครื่องประดับตกแต่ง การเน้นบริเวณฐานชุกชี และ พระประฐานด้วยการประดับกระจกสี โครงสร้าภายในมีการตกแต่งน้อยเน้นทาสี ปูนปั้นบนหลังคามีคติแบบไทลื้ออย่างชัดเจน

องค์ประกอบทางโครงสร้าง

ส่วนล่าง : ฐานวิหาร

ฐานวิหารสร้างในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้าก่ออิฐฉาบปูนไม่เรียบเท่าที่ควร ยกสูงจากพื้นตกแต่งเป็นชั้นในรูปแบบของฐานบัวคว่ำลดสอบเข้าหาผนังวิหารประกอบด้วยบันไดนาคปูนปั้น ขึ้นสู่วิหาร ทั้งทางด้านหน้าทิศตะวันออกและด้านข้างทิศใต้ของตัววิหาร ภายในวิหารวัดดอนมูลประกอบด้วยอาสนะสงฆ์ อยู ่ทางด้านซ้ายในห้องที ่ 3 และ 4 ธรรมาสน์ทรงปราสาท ในห้องที่ 5 ของวิหารเป็นห้องที่ตั้งพระประธานบนฐานชุกชีมีพนักหลังสูงคล้ายเป็น บัลลังก

องค์ประกอบเครื่องไม้

หน้าแหนบ หรือหน้าบันหรือหน้าก้อง คือส่วนที่เปิดโครงของหลังคาทรงจั่วด้านหน้าวิหาร ของหลังคาทรงจั ่วชั้นบนท าเลียนแบบส่วนของขิ้อต่างๆ กรุแผ่นไม้ระหว่างช่องว่างของขื่อและเสาป๊อกไว้ เรียกว่า “ดอกคอหน้าแหนบ” หรือ “ขอบแว่นหน้าแหนบ” เป็นการแบ่งหน้าบันด้วยลูกฟักและปกล พร้อมทั้ง บรรจุไม้แกะสลักลายเป็นดอกประจำยามช่องละหนึ่งดอกและประดับแผ่นกระจกหรือ “กระจกจืน” ขนาด ใหญ่ สองแผ่นไว้บริเวณหน้าจั่วชายคา หรือ“แป้นน้ำย้อย” แกะสลักกนกปลายแหลมห้อยลงรอบทั้งสี่ด้านที่วิหารวัดดอนมูล ไม่ปรากฏนาคทัณต์ หูช้างหรือคันทวย

ส่วนกลาง : ผนังวิหาร

เสาวิหารแนวผนังก่ออิฐขนาดใหญ่ฉาบปูนมีความหนาไม่เท่ากันทาสีขาวสูง ไม่เท่ากันทั้งสี่ด้าน สร้างจากฐานสูงระดับเดียวกันจรดชายคาทรงตะคุ่มที่แผ่คลุมทั้งสี่ด้านล้อมพื้นที่ภายใน วิหารไม่ปรากฏแนวเสาในผนัง เจาะช่องหน้าต่างสี่เหลียมผืนผ้าขนาดเล็กเรียกว่า “เบ็งจอน” มีบานหน้าต่างไม้ แบบปิดเปิดไม่แกะสลักลวดลาย ไม่ประดับทั้งซุ้มหน้าต่างและประตูที่เชื่อมสัมพันธ์กับทางขึ้นสู่วิหารบันไดนาค ในทิศตะวันออกและทิศใต้ของตัววิหารภายในวิหารมีเสา 2 แถว ก่อฉาบปูนสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ 4 คู่ และเสาใหญ่กลม 1 คู่ ที่เหลือ จากการบูรณะ เสาภายในทั้งหมดรับน้ำหนักโครงสร้างส่วนหลังคาและท าหน้าที่ถ่ายน ้าหนักจากหลังคาไปสู่ แนวผนังของวิหาร

องค์ประกอบศิลปกรรมเครื่องปูน

ปูนปั้นรูปสัตว์ที่บริเวณสันหลังคาในต่ำแหน่งของช่อฟ้า หรือตัวโหง่ว (โง่) ประดับปูนปั้นรูป เศียรพญานาคทอดล าตัวยาวตามสันหลังคา ณ ที่กลางสันหลังคาปั้นปูนเป็นหางนาคสองตัวเกี่ยวกวัดกันชูหาง ขึ้นสูงปักครอบด้วยฉัตรโลหะในต าแหน่งหางหงส์คือส่วนที่ปลายแหลมของป้านลมทรงจั่วปั้นปูนเป็นรูปเศียร นาค ในส่วนมุมชายคาปั้นหยา (ปีกนก) ทั้งสี่ทิศประดับด้วยปูนปั้นนกหัสดีลิงค์, นาค, หงส์, เทพพนมราวบันได ปั้นปูนดิบเป็นรูปพญานาคทอดตัวจากผนังวิหารขนาบเป็นราวบันไดทั้งสองข้างลง สู่บันไดขั้นแรก เหมือนกันทั้งทางเข้าสู่วิหารด้านหน้าทิศตะวันออกและด้านข้างวิหารในทิศใต้ องค์ประกอบศิลปกรรมทั้งเครื่องไม้เครื่องปูนมักจะตกแต่งด้วยการระบายสี ลงรักปิดทอง และปิดกระจกสีที่เรียกว่า “กระจกจีน”

ส่วนบน : หลังคา

โครงสร้างรับน้ำหนักส่วนของหลังคารวมถึงเสาวิหาร หลังคาวิหารใช้แป้นเกล็ดเป็นวัสดุ มุงแบ่งเป็นสองชั้น ชั้นล่างเป็นหลังคาปีกนกแผ่คลุมผนังสี่ด้านและถัดขึ้นไปเป็นทรงจั่ว มีหลังคาปีกนกขนาด เล็กมุงแผ่นดินขอปิดจั่วทั้งสองด้าน ปิดฝ้าเพดานโครงสร้างส่วนหลังคาทรงจั่วของวิหารวัดดอนมูลน่าจะ มี โครงสร้างแบบ “โกม” หรือรูปแบบที่คล้ายกับ ระบบม้าต่างไหม ตามอย่างโครงสร้างหน้าบัน

วัดร้องแง

วัดไทลื้อลักษณะผสล้านนาจนเกือบดูไม่ออกเหลือโครงสร้างภายในและรูปแบบผังพื้นผนังโปร่งแบบไทลื้อไว้และมีโครงสร้างคานไม้ที่ยึดเสาหลวงไว้ด้วยกันเหมือนลักษณะโครงสร้างวิหารไทลื้อ เมืองสิง ผังมีทางเข้าออก 3 ทางเหมือนการวางผังแบบวิหารไทลื้อสิบสองปันนา, เมืองสิง และหลวงพะบางผังพื้นสี่เหลี่ยมผืนผ้าไม่ยกเก็จแต่หลังกลับเหมืนหลังคาของวิหารล้านนามากกว่าไทลื้อ ภายในเฉพาะฐานชุกชี และธรรมมาสปูน 8เหลี่ยมที่เป็นเอกลักษณะของวิหารไทลื้อโครงหลังคาเป็นแบบม้าต่างไหมของล้านนาคันทวยค้ำชายคาแบบไทลื้อ