ที่ตั้ง
ที่ตั้ง เลขที่ 8 ซอย 2 ถนนสุมนเทวราช ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน
อายุเรือน 100 กว่าปี
เจ้าของเรือน อาจารย์ภัทราภรณ์ ปราบริปู
จำนวนผู้อยู่อาศัย ปัจจุบันปรับปรุงให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยว จัดแสดงเรือนพักอาศัยแบบล้านนา แสดงเครื่องเงินและงานทอผ้าของชาวเมืองน่าน
ฟังก์ชั่น
บนเรือนจึงได้จัดแสดงเป็นห้องต่างๆ ตามประโยชน์การใช้สอยของการอยู่อาศัยของชาวล้านนา เช่นบริเวณ เติ๋น ห้องนอน ครัวไฟ นอกจากนี้ ยังมีส่วนจัดแสดงเครื่องเงิน และผ้าทอที่หาดูได้ยาก ส่วนใต้ถุนเรือน จัดแสดงเครื่องมือทอผ้า และจำหน่ายผลิตภัณฑ์พื้นเมืองของน่าน พื้นที่ใช้สอยเฉพาะชั้นบน
ประวัติ
โฮงหมายถึงคุ้มหรือที่อยู่อาศัยของเจ้านายในอดีตนั้นโฮงตั้งอยู่คุ้มแก้วที่สำนักของเจ้าผู้ครองนครน่าน ในเวียงเหนือ เดิมเป็นของเจ้าศรีตุมมาหลานเจ้ามหาวงศ์เจ้าผู้ครองนครน่านองค์ที่ 61 เมื่อเจ้าอนันตวรฤทธิเดชฯ ย้ายเมืองกลับมายังเมืองน่านในปัจจุบันและคุ้มแก้วได้ถูกทิ้งร้างไว้มีการเวนคืนที่ราชพัสดุ เจ้าบุญยืนธิดาคนสุดท้องของเจ้าศรีตุมมากับเจ้ามโนจึงได้ย้ายตัวโฮงลงมาสร้างยังที่ปัจจุบันและตกทอดมายังเจ้าฟองคำ ธิดาของเจ้าบุญยืนกับเจ้าอินต๊ะ ปัจจุบันโฮงแห่งนี้อยู่ในความดูแลของทายาท ทั้ง 3 คนของเจ้าฟองคำซึ่งได้ดูแลและบำรุงรักษาไว้เป็นอย่างดีตามเจตนารมณ์ของเจ้าฟองคำที่ต้องการให้เก็บรักษาโฮงไว้เพื่อลูกหลานสืบไป
วัสดุและโครงสร้าง
ตัวเรือนสร้างด้วยไม้สัก และไม้เนื้อแข็งทั้งหลัง ประกอบตัวเรือนโดยไม่ใช้ตะปู ใช้วิธีการเจาะและเข้าไม้โดยใช้สลัก ฝาผนังตีบังใบแนวตั้ง
สภาพแวดล้อม
เรือนตั้งอยู่บริเวณหลังวัดพระเกิด มีรั้วล้อมรอบทั้ง 4 ด้าน บริเวณโดยรอบปลูกต้นไม้ร่มรื่น หน้าเรือนหันหน้าไปทางทิศเหนือติดถนนซอย บริเวณข้างเคียงเป็นที่อยู่อาศัย ซึ่งมีการกั้นรั้วแบ่งอาณาเขตอย่างชัดเจน
พื้นที่ใช้สอย
พื้นที่ทั้งหมด 246.30 ตารางเมตร
ชานแดด 53.90 ตารางเมตร
เติ๋น 20 ตารางเมตร
ห้องนอน 77.40 ตารางเมตร
ห้องพระ 20 ตารางเมตร
ครัว 20 ตารางเมตร
ห้องน้ำ 9 ตารางเมตร
อื่นๆ 50 ตารางเมตร
ลักษณะเรือน
เรือนมีลักษณะเรือนเป็นเรือนกาแล (เรือนของชนชั้นสูง) หลังคาทรงจั่วมุงด้วยกระเบื้องดินขอ เดิมเป็นแป้นเกล็ดไม้สัก ต่อมาได้ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้เหมาะสมกับการใช้งาน ยุ้งข้าวและเรือนขวาง ถูกเปลี่ยนเป็นที่พักอาศัยของครอบครัว บริเวณชั้นล่างมีการกั้นห้องและต่อเติมเป็นที่พักแขก ผู้มาเยี่ยมเยียน
ส่วนชานและร้านน้ำ (ซ้าย) บริเวณเติ๋นและชานด้านหน้าเรือน (ขวา)
พื้นที่ใช้สอยภายในตัวเรือน
